Evlilik ve Aile Terapisti Kimdir?

Evlilik ve aile terapistleri, bireyleri kişilerarası ilişkiler içinde tedavi eden ‘ilişki uzmanlarıdır’. Ruh sağlığı uzmanları olan Evlilik ve Aile Terapistleri, ilişkisel zorluklara yardımcı olmak ve bireylerin, çiftlerin, ailelerin ve grupların ruh sağlığı bozukluklarını ve duygusal problemlerini teşhis etmek ve tedavi etmek için gerekli bilgi birikimine sahip uzmanlardır. Evlilik ve aile terapistleri bireyleri, çiftleri, aileleri ve grupları daha yeterli, tatmin edici ve üretken evliliğe, aile ortamına veya sosyal uyuma sahip olmaları amacıyla ‘değerlendirme, teşhis etme ve tedavi etme’ konularında eğitim almışlardır. Aile dinamikleri ile çalışan Evlilik ve Aile Terapistleri, aile içinde sağlıklı ve üretken ilişkiler geliştirmeyi, aile içindeki olumlu davranışları beslemeyi ve ailedeki her üyenin kendi potansiyelini fark edebilmesini hedefler. Evlilik ve Aile Terapistleri, ‘şimdiki zamanda yaşanan karmaşık ilişkisel zorlukların’ veya ‘çözümlenmemiş kişilerarası veya aileden gelen geçmiş kökenli problemlerin’ çözümünde danışanlara yardımcı olurlar. ‘Sistemik Bakış Açısı’na sahip olan Evlilik ve Aile Terapistleri, bireylerin ruhsal ve duygusal problemlerinin bireyin şimdiki ve önceki ilişkileri çerçevesinde değerlendirilerek tedavi edilmesi gerektiğine inanırlar. Evlilik ve Aile Terapistleri mümkün olan en kısa sürede problemlerin çözümü ve semptomların azalması için gerekli kriz müdahale yöntemleri ile kısa ve problem odaklı psikoterapi tekniklerini uygularlar.

Çocukların duygusal ve fiziksel sağlığı ebeveynleri arasındaki çatışmalardan ve fiziksel/cinsel istismardan etkilenir. Çocukların ileride ‘sağlıklı ve üretken yetişkinler’ olabilmeleri için Evlilik ve Aile Terapistleri çocuklarının yaralarını sarmak için yardımcı olurlar. Tedavi sürecinde ailelerle, öğretmenlerle ve çocuğun hayatında önemli yere sahip diğer bireylerle birlikte işbirliği yaparlar.

Yaşlılarla, endişe verici veya ölümcül hastalığı olanlarla da çalışabilen Evlilik ve Aile Terapistleri aile içinde iletişim köprülerinin kurulmasında, karşılıklı anlayışın gelişmesinde, kişisel meselelerin çözülmesinde, içsel huzurun bulunmasında, gerginliğin azalmasında ve hayatta kalmaya dair önemli meselelerin ele alınmasında destekleyici rol üstlenir.

Ayrıca, Evlilik ve Aile Terapistleri ‘Grup Terapileri’ düzenleyerek danışanların kişilerarası becerilerinin gelişmesinde, yeni bakış açıları kazanmasında ve sosyal destek almalarında yardımcı olur.

Her Evlilik ve Aile Terapisti, aldığı eğitim, mesleki deneyim ve teorik yaklaşım doğrultusunda kendine özgü eşsiz bir bakış açısına sahiptir. Toplumun her kesiminden bireylerle çalışabilirler. Evlilik ve Aile Terapistleri, üvey ailelerin, tek ebeveynden oluşan ailelerin, aynı cinsiyetteki ebeveynlerden oluşan ailelerin veya her iki ebeveynin de yoğun çalıştığı ailelerin yaşadığı sıkıntılara da yardımcı olurlar. Evlilik öncesi danışmanlık, çocuk danışmanlığı, boşanma veya ayrılma süreçlerinde danışmanlık ve diğer ilişkisel konularda danışmanlık verirler.

Evlilik ve Aile Terapistlerinin çalışma alanları çok geniştir. Devlete bağlı kuruluşlarda, iş yerlerinde, üniversitelerde, araştırma merkezlerinde, hastanelerde, eğitim kuruluşlarında (okul, dershane vb.), derneklerde ve vakıflarda çalışabilirler.

Araştırmalar, evlilik ve aile terapisinin yetişkinlerde şizofreni, duygu durum bozuklukları, alkol ve madde kötüye kullanımı, çocuklarda davranış bozukluğu, yeme bozuklukları, çocukluk otizmi, çocuk ve yetişkinlerde kronik fiziksel hastalıklar, evlilik sorunları ve çatışmaları gibi çok sayıda ruh sağlığı sorunları için standart ve/veya bireysel terapiler kadar ve hatta bazı durumlarda daha etkili olduğunu göstermektedir.

Evlilik ve Aile Terapistleri düzenli olarak kısa süreli terapi uygulamaları yaparlar; terapi ortalama 12 seanstır. Vakaların yaklaşık %65,6’sı 20 seansta tamamlanır; %87,9’u ise 50 seansta tamamlanır. Evlilik veya çift terapisi (11,5 seans) ve aile terapisi (9 seans) ortalama bireysel terapilerden (13 seans) daha az zamana gerek duyar. Evlilik ve Aile Terapistleri tarafından sağlanan terapilerin yaklaşık olarak yarısı birebir, diğer kalan yarısı ise evlilik veya çift ve aile terapisi veya tedavi kombinasyonları kullanılarak yapılır.

Lisanlı Evlilik/Aile Terapisti Kimdir?

ABD’de Evlilik ve Aile Terapisi, yüksek lisans ve doktora düzeyinde programları olan farklı bir mesleki disiplindir. Evlilik ve aile terapisti olmak için üç secenek mevcuttur: 1) 2-3 yıl süren yüksek lisans programları, 2) 3-5 yıl süren doktora programları, veya 3) yüksek lisans sonrası 3-4 yıl süren eğitim programları. ABD’de evlilik ve aile terapistlerine lisans (yetki belgesi) verilmekte ve meslek yasal olarak bu şekilde düzenlemektedir. Çoğu eyalette düzenleyici koşullar büyük ölçüde Amerikan Evlilik ve Aile Terapisi Derneği “Klinik Üyelik Standartlarına” uymaktadır. Lisanslama (yetki belgesi) almak için, Amerikan Evlilik ve Aile Terapisi Derneği tarafından akredite edilmiş bir yüksek lisans programından mezun olduktan sonra, asgari iki yıl klinik deneyim ve bu deneyimin süpervizör tarafından süpervize edilmesi gerekmektedir. Süpervizyon sırasında, terapist adayı 1.000-3.000 saat birebir danışan görürken, lisanslı bir evlilik ve aile terapisti olan bir süpervizör tarafından supervize edilmesi gerekmektedir. Süpervizyon ve birebir danışan görme süresi tamamlandıktan sonra, lisans (yetki belgesi) alabilmek için terapistin eyalet tarafından açılan lisanslama (yetki belgelendirme) sınavına veya Amerikan Evlilik ve Aile Terapisi Dernegi’nin Düzenleyici Kurulu tarafından açılan “Evlilik ve Aile Terapistleri için Ulusal Belgelendirme Sınavına”na girmesi gerekmektedir. Lisanslama evlilik ve aile terapistinin bu hizmeti yapabileceğini gösteren yetkinlik ve yetki belgesidir. Lisans, klinik psikolog, klinik sosyal çalışmacı ve profesyonel psikolojik danışmanlara verilir. Ülkemizde bu tarz bir lisanslama sistemi bulunmamaktadır. Ülkemizde çok az sayıda ABD’den Lisanslı Evlilik/Aile Terapisti çalışmaktadır.

Sertifikalı Evlilik/Aile Terapisi Uygulayıcısı Kimdir?

Psikoloji, psikolojik danışmanlık, sosyal hizmetler gibi ruh sağlığı ile ilişkili bölümlerde eğitim görmüş uzmanlar, Evlilik/Aile Terapisi alanında sertifikalı eğitim alarak uzmanlık kazanırlar. Alınan Evlilik/Aile Terapisi eğitimi, bu alanda geniş ölçüde teorik bilgi kazanımını, uygulama becerileri edinmeyi, pratikte uygulamayı ve süpervize edilen klinik eğitimi içermektedir. Böylece ruh sağlığı alanında çalışanlar Sertifikalı Evlilik/Aile Terapisi Uygulayıcısı olarak mesleklerini icra ederler. Sertifika, bir uzmanı yetkilendirme belgesi değildir; bazı özel veya resmi kurumlardan alandaki eğitimleri aldığı anlamını vermektedir. Çift/Aile Terapisi Eğitimi Katılım Belgesi ise, uzmanların bu alanda bir eğitime katılımı sonucu aldığı ‘katılımlarını kanıtlayan sembolik bir belgedir.’ Uzmanların Uluslar Arası Aile Terapileri Birliği (IFTA) tarafından belirlenmiş kriterleri taşıyan, uzman eğitimci kadrosuna sahip, terapisti bu alanda çalışmak için yetkinliklerle donatan, kaliteli eğitimler seçmesi çok önemlidir. Aynı şekilde, danışanların bu eğitim kriterleri ve sertifika alma/lisanslama süreçlerinden haberdar olarak Evlilik/Aile Terapisti seçmeleri, uzman kişilerden yardım almaları açısından yararlı olacaktır.

Uzman Bir Evlilik ve Aile Terapisti…

Danışanların paylaşımını gizli tutar ve güven verir; sadece çocuk istismarı varsa veya danışan başka bir bireye şiddet gösteriyorsa ‘gizlilik ilkesinin’ bozulacağını bilir,
Etik prensipler doğrultusunda çalışmalarını gerçekleştirir,
Mesleki yasa ve düzenlemeler hakkında bilgi sahibidir ve bir profesyonel olarak uygulamalarını yasalarla uyumlu bir şekilde yapar,
Günümüz değişen profesyonel ortamı takip etmek amacıyla çeşitli aktivitelerde bulunur,
Danışanlarını sadece kendi uzmanlık alanı ve eğitiminin sınırları içinde tedavi eder,
Gerekli ve uygun durumlarda danışanlarını diğer daha ehil uzmanlara yönlendirir,
Metotlar, deneyimler ve ücretler hakkında araştırmalarda bulunur,
Çözümler önermez veya taraf tutmaz; danışanlarının bireysel değerleri ve yaşam tarzları doğrultusunda çözümler üretebilmeleri için yardımcı olur,
Danışanlarının profesyonel yardım aramalarını ‘cesaret ve yaşamdaki bir çok değişimle baş etme istekliliği’ olarak görür.

Evlilik ve Aile Terapistlerinin Yardımcı Olabildiği Sıkıntılar

Duygusal sıkıntılar,
Kaygı,
Çocuklarda Davranış Problemleri,
Çocuk Yetiştirirken Karşılaşılan Zorluklar,
Yalnızlık ve Dışlanma Hisleri,
Depresyon,
Karamsarlık,
Cinsel Bozukluklar,
Açıklanamayan Yorgunluk Hissi,
Alışılmamış Yeme Örüntüleri,
Aşırı Alkol veya Madde Kullanımı,
Aile Çatışmaları veya Gerginlikleri,
Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı
Boşanma veya Ayrılma,
Evlat edinme ve koruyucu aile olmayla ilgili meseleler,
Aile yaşam döngüsü ve evreleri ile ilgili meseleler,
Okulla ilgili problemler,
İşle/meslekle ilgili problemler,
Ailenin işlevselliğini ve ebeveynlik becerilerini geliştirme,
Sosyal, politik ve dini çatışmalardan kaynaklanan aile yaşamının sarsılması,
Değişen Yaşam Tarzları ile Baş Etmede Zorluklar,
Korku, Kaygı veya Vicdan Azabı,
Yas veya Duygusal Keder,
Psikosomatik Bozukluklar,
Kronik hastalıklar.