Virginia Satir (1916-1988)
Virginia Satir, Aile terapisi hareketinin anası, ilk eğitimcisi, çocukla aileyi aile seansında ilk kez görenlerden ve ilk aile terapisi kitabını (Conjoint Family Therapy, 1964) yazan uygulamacı/ eğitmendir. Satir; bütüncül, yaşantısal ve patolojiye odaklanmayıp gelişim ve sağlık üzerine odaklanması nedeniyle, bugünkü aile terapisinin bakışı ele alındığında, çağdaşlarının ilerisinde durmuştur. Daha 1970’lerde ailedeki barışı, toplum ve dünya barışı için gören bir bakışa sahiptir. Bu nedenle Satir terapi modeli hala çeşitli kültürlerde uygulanabilen ve bugünün birey/aile/ örgüt/ topluluklarında gelişme yaratmada hala geçerli ve faydalı bir terapi modelidir.
Virginia Satir Dönüşümsel Sistemik Aile Terapisi Modeli
Virginia Satir (1916-1988) Aile Terapisi hareketinin en önemli öncülerinden biri ve aile terapisini sadece profesyonellere değil aynı zamanda topluma da getiren terapi sanatkarıdır. Eğitim ve terapide insanlarla çalışarak insan potansiyelini geliştirmeye kendini adamıştır. Minuchin’in dediği gibi; "Kimse aile terapisini topluma ulaştırmayı Virginia Satir’den daha fazla başarmamıştır.”
Satir’in terapisi insancıl, varoluşçu, sistemik, bütüncül ve yaşantısaldır. ‘Patoloji’ye odaklı bir yaklaşımı benimsemez ama sürece odaklanarak ‘gelişimi’ amaçlar. Bireylerin, çiftlerin, ailelerin ve organizasyonların daha etkin iletişim ve başa çıkış kalıpları oluşturmalarına yardımcı olarak etkin olmayan iletişim ve başa çıkış kalıplarını dönüştürmelerine yardımcı olur. Terapinin esas amacı, şu anda var olan erken dönemde öğrenilmiş ve etkili olmayan başa çıkış kalıplarını değerlendirerek içsel bütünlük ve ahenge ulaşmaktır. Özgüven artar; danışanlara daha etkili iletişim kalıpları geliştirmeleri için yardım edilir, seçenekler üretmeleri ve yaşamlarının sorumluluğunu üstlenmeleri sağlanır. Ailenin daha iyi bir işlevsellik kazanması amacıyla yeniden yapılanması, aile üyeleri arasında daha işlevsel bir iletişim ve bağ kurulması terapide beklenen sonuçlardır.
Satir terapisi yaşantısal bir metottur ve bu nedenle de farkındalığı arttırır. Aile içi çatışma, depresyon, kaygı ve saldırganlık gibi sıkıntıların çözümünde kısa sürede etki gösterir. Satir Terapi, her bireye/bireylere ve gruba uygulanabilir. Terapinin en önemli parçası, terapist ve danışan arasındaki ilişkidir. Terapistin kişisel gelişimi ön planda olduğu kadar, terapistin insancıllığı da önemlidir. Eğitim süreci hem danışana hem de terapistin kişisel gelişimine hizmet etmektedir.
Virginia Satir Dönüşümsel Sistemik Aile Terapisi’nin Temelindeki İnanışlardan Bazıları;
-
Hepimizin gelişmek ve sorunlarla başa çıkabilmek için gerekli içsel kaynakları vardır.
-
İnsanların kendi öz değerlerini harekete geçirecek kendi içsel hazinelerini bulmaya gereksinimleri vardır.
-
İnsanlar bildikleri kadar elinden gelenin en iyisini yaparlar. Daha iyisini öğrenince, daha iyiyi uygularlar.
-
Umut değişimin en önemli parçasıdır. Sevgi ve destekleyici ortamların yaratılması beraberinde gelişmeyi getirir.
-
Problem problem değildir; onunla nasıl başa çıktığımız problemdir. Başa çıkış şeklimiz bizim öz değerimizin yansımasıdır. Öz değer arttıkça başa çıkış daha bütüncül olur.
-
Geçmişteki olayları değiştiremeyiz, sadece üzerimizdeki etkilerini değiştirebiliriz.
-
İnsanlar aynılıkları üstüne bağlantı kurar, farklılıkları üstüne de gelişirler.
-
Hepimizin seçenekleri vardır. Özellikle stresli durumlarda tepki vermektense davranım seçeneğimiz vardır.
-
Amaç ebeveynleri insan olarak tanıyıp, onları rolleri dışında da görüp anlamaktır.
-
Terapistin inanışları ve kişi olması onun en önemli araçlarındandır. Terapistin insanlığı, onun uzmanlığından daha önemlidir.
Satir Gelişim Modeli Buzdağı Metaforu
Virginia Satir Dönüşümsel Sistemik Terapi’de 5 Temel Unsur
-
Terapi SİSTEMİKTİR: Hem içruhsal (intra-psişik) hem de etkileşimsel sistemlerde çalışılır.
-
Terapi YAŞANTISALDIR: Kişi duygular, özlemler ve beden belleğini de kapsayan olayın etkisini terapide yeniden yaşar. Bu yeniden yaşama ve değişim “şimdi ve burada” seans süresince gerçekleşir.
-
Terapi OLUMLU YÖNELİMLİDİR: Bütün terapi oturumu olumlu seçeneklere doğru odaklanır. Olumsuzlar yeniden çerçevelenir, yeni olumlu seçenekler hayal edilir ve danışanda umut yaratılır.
-
Terapi DEĞİŞİM ODAKLIDIR: Terapi oturumunun başından itibaren, bir şeylerin farklı olabileceği, değişimin mümkün olduğu beklentisini yaratmak amacıyla sorular sorulur. Bütün sorular danışanla birlikte karar verilen içruhsal ve etkileşimsel amaçlara yönelik etkinin değiştirilmesine odaklanır.
-
Terapist kendisiyle UYUMLUDUR: Benliğin kullanımı terapistin terapideki en güçlü aracıdır. Terapist evrensel hayat enerjisinin bilgeliğiyle bağlantı içindedir ve danışanla kendi evrensel hayat enerjisi seviyesinde bağlantı kurabilir. Bu bağlantıdan sonsuz seçenek ortaya çıkar.
Virginia Satir Dönüşümsel Sistemik Aile Terapisi’nde Hedef Belirleme
Virginia Satir Dönüşümsel Sistemik Aile Terapisi’nde 4 çeşit hedef vardır:
Meta-hedefler:
-
Dört meta-hedef bütün danışanların ulaşması için yardım ettiğimize inandığımız evrensel hedeflerdir.
-
Danışanların daha yüksek özdeğere sahip olmaları,
-
Danışanların kendi seçimlerini yapar hale gelerek daha iyi seçim yapmaları,
-
Danışanların duygu, düşünce, beklenti ve davranışlarının sorumluluğunu alabilmeleri ve tercih yapabilir hale gelmeleri,
-
Danışanların duyguları, düşünceleri, beklentileri ve özlemleri seviyesinde hayat enerjisiyle uyum içinde, benliğiyle temas halinde ve daha bütün (congruent) olmaları.
Sonunda varılmak istenen hedef:
-
Danışanın terapi sürecinin sonunda varmak istediği sonuç ve sorununun çözümüdür.
Seans Hedefleri:
-
Danışanla her görüşmede o seans için olumlu yönelimli hedefler yaşantısal olarak belirlenir. Her bir seans hedefi, ilk seansta belirlenen en son olumlu yönelimli hedefe yöneliktir.
Küçük Hedefler:
-
Her seansın içinde, danışanın seans hedeflerine yönelik değişimlere doğru yönelmesi için olan küçük hedeflerdir.